یادداشت های یک دانش جو

برای ساختن باورهایی استوارتر و ریشه دارتر

یادداشت های یک دانش جو

برای ساختن باورهایی استوارتر و ریشه دارتر

یادداشت های یک دانش جو

نوشتن برایم همچون مشق اندیشیدن است. می نویسم پس هستم!

دنبال کنندگان ۷ نفر
این وبلاگ را دنبال کنید

نویسنده: Jon Katz، گزینش و برگردان به فارسی: الهام یوسفی

تحقیقات جدید نشان داده­ اند که ابزارهای فناورانه که برای آسان­تر کردن زندگی­ مان به کار می­ بریم، اوقات فراغت و آسودگی ما را از بین می­ برند. ما ساعات طولانی­ تری را کار می­ کنیم و کمتر به تعطیلات می­ رویم (و هنگامی هم که به تعطیلات می­ رویم، تلفن همراه و لپ تاپ­مان را با خود می­ بریم). استفاده فزاینده از ایمیل، تلفن همراه و اینترنت در حال از بین بردن هر گونه فضای خصوصی و اوقات فراغت است و در نتیجه بیش از پیش دچار استرس می ­شویم.

از زمان انقلاب صنعتی مردم تصور کرده ­اند که ابزارهایی که موجب صرفه جویی در نیروی کاری می­ شود، آنها را از بار سنگین محیط کار رها می ­کند و به آنها فرصت بیشتری می­ دهد تا از لحاظ عقلانی، خلاق بودن و اجتماعی رشد کنند. برای مثال به هنر بپردازند، رویدادهای جاری را دنبال کنند، زمان بیشتری را با خانواده و دوستان بگذرانند و حتی بیهوده وقت خود را تلف کنند.

اما ما اکنون در آغاز قرن بیست و یکم از یکی از بزرگترین زمان­های اوج فناوری در تاریخ بشر برخوردار هستیم. همان ابزارهایی که قرار بود ما را آزاد کنند، ما را به محیط کار و مطالعه­ مان سخت پیوند داده ­اند. به نظر می ­رسد که فناوری هرگز آنچه را که انتظار داشتیم برآورده نمی­ سازد.

۱ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۱۹ شهریور ۹۷ ، ۲۰:۵۴
الهام یوسفی

Knowing and not knowing

آیا جهل می تواند یک فضیلت باشد؟

«فرض کنید با دو فرد خبره مواجه شده اید و از آنها می خواهید به پرسشی یکسان پاسخ دهند. یکی از آنها پاسخی دقیق و مطمئن ارائه می دهد و دیگری می گوید که پاسخ را نمی داند. اگر از شما سوال شود که کدام یک از این دو خبره، متخصص تر است، به طور شهودی خبره ای را انتخاب می کنید که پاسخی مطمئن و دقیق به پرسش داده، نه آن «خبره ناآگاه»[1] را. با این حال، در مواردی که اطلاعات دقیق در عمل یا در واقع غیرقابل دانستن است (مثلاً تعداد برگهای تمام درختان جهان)، اظهار اطمینان و قطعیت، فقدان شایستگی را نشان می دهد، در حالی که اظهار جهل «ممکن است» دلالت بر تخصص بیشتر در این زمینه داشته باشد».

آنچه خواندید، بخشی از یک مقاله با عنوان «بخش اعظمِ ندانستن: جهل فضیلت مندانه[2]» است. دو نکته مهم از این مقاله قابل برداشت است:

1. نکته اول، توجه دادن به این موضوع است که «خبرگی و تخصص» با «دانستن همه چیز» رابطه ای الزام آور یا ضروری ندارد. بر این اساس، گفتن «نمی دانم» با خبرگی در تناقض نیست و مفهوم «خبره ناآگاه» کاملاً معنادار و دارای مصداق است. در مواردی که دستیابی به دانش دقیق یا اطمینان آور (از اساس یا در عمل) امکان پذیر نیست، چنین جهلی و به بیان دقیق تر اظهار چنین جهلی و تصدیق به ندانستن، در برابر اظهار دانایی یک فضیلت به شمار می آید. فضیلت آن هم از آن جهت است که این جهل خود بر اساس مرتبه ای از آگاهی و خبرگی در موضوع بیان شده که در آن، فرد اطلاعات خود را برای پاسخگویی دقیق به مسئله یا پرسش، کافی نمی داند یا از اساس اعتراف می کند که چنین دانشی ندارد و بر جهل خود صحه می گذارد. 

۱ موافقین ۲ مخالفین ۰ ۳۰ تیر ۹۶ ، ۱۰:۰۳
الهام یوسفی

اقتصاد مقاومتیامسال برای دومین بار در نامگذاری سال جدید از مفهوم "اقتصاد مقاومتی" استفاده شد. اقتصاد مقاومتی در ایران اولین بار در دیدار کارآفرینان با رهبر در شهریور ۱۳۸۹ مطرح و پس از تشدید تحریم‌ها علیه ایران در 29 بهمن ماه 1392، سیاست‌های کلی «اقتصاد مقاومتی» ابلاغ گردید. مطابق معمول به دنبال آن شاهد صدور بخشنامه‌ها در راستای عملیاتی‌سازی این سیاست‌ها و تیتر روزنامه‌‌ها و سایتهای خبری با محوریت این موضوع بوده و هستیم. اما به راستی چه چیزی همدلی و همراهی مردم و در نتیجه موفقیت این رویکرد را تضمین می کند؟

به نظر می رسد سه عامل مهمی که در شناخت این مسئله (و هر مسئله مشابهی) و تحقق آن، نقش اساسی را ایفا می کنند، عبارتند از:

1. ابهام زدایی از مفهوم "اقتصاد مقاومتی"

"اقتصاد مقاومتی" امری عینی نیست که همگان بر سر مصادیق آن توافق داشته باشند، بلکه امری انتزاعی است که ابتدا لازم است مفهوم و مصادیق آن از سوی ایده‌پردازان و برنامه‌ریزان کاملاً تبیین شود و در صورت نیاز جلسات نقد و بررسی و گفتگو پیرامون آن با حضور اندیشمندان و دولتمردان برگزار گردد تا همگان به فهم مشترکی از آن دست یابند. بنابراین در گام اول وضوح بخشی به این مفهوم و سایر مفاهیم و الفاظ کلیدی مرتبط ضرورت دارد تا دقیقاً معلوم شود منظور گوینده از طرح این ایده چه بوده است و چه اهدافی را دنبال می کند.

این وضوح بخشی باید در دو سطح کلان صورت گیرد: سطح نخبگانی و سطح عمومی؛ مورد 21 ام از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیز بر آن تأکید می کند[1]. اما به نظر می رسد عملکردها در این زمینه به ویژه تبیین و گفتمان‌سازی در سطح عموم مردم چندان قوی نبوده است.

۲ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۸ فروردين ۹۶ ، ۱۹:۴۱
الهام یوسفی

«العاقل یعتمد علی عمله و الجاهل یعتمد علی امله»

«خردمند بر عمل خویش تکیه می‌کند و بی‌خرد بر آرزوهای خویش‌»

امیر مومنان علی علیه السلام

داشتم به این روایت فکر می کردم و اینکه در زندگی من و در فرهنگ ما وضعیت چگونه است:

آیا بر مبنای تلاش و عمل خود انتظار نتیجه داریم یا بر مبنای آرزوها و "ای کاش" ها؟

به نظرم صرف داشتن آرزو و تمایل برای زندگی بهتر و موفقیت بیشتر اشکالی ندارد و از اتفاق موتور محرکه برای حرکت و برداشتن گامهای بلند است. آنچه مذموم است، اتکای صرف به آرزوهاست؛ "آرزواندیشی" کاری غیرمنطقی و ابلهانه است.

آرزو اندیشی یعنی آرزوها و تصورات خود را به عنوان واقعیت فرض کنیم، خیال خود را به جای واقعیت بنشانیم و انتظار داشته باشیم محقق شود. می توان گفت آرزواندیشی نوعی استفاده نادرست از قوه تخیل است. به قول معروف با حلوا حلوا کردن دهن شیرین نمیشه!

بهتر است به جای این کار تصور واقع بینانه ای از تواناییها و امکانات در اختیار خود داشته باشیم. زندگی داستان "علاءالدین و غول چراغ جادو" نیست! زندگی داستان "پیرمرد و دریا" است، داستان "شاهنامه" فردوسی است با همه فرازها و فرودهایش ...

۲ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۱۳ اسفند ۹۵ ، ۰۷:۵۲
الهام یوسفی

(داستان تلخ تحریم ها)

امروز وقتی مثل همیشه می خواستم در یکی دیگر از دوره های مورد علاقه ام در سایت Coursera.org ثبت نام کنم، با این پیغام مواجه شدم:

«به خاطر مشکل ایجاد شده پوزش می طلبیم. این دوره در منطقه شما در دسترس نمی باشد».

تعجب کردم که علت آن چه چیزی می تواند باشد چون دسترسی به دوره ها آزاد و رایگان بود، و فقط اگر کسی می خواست گواهی آن را دریافت کند باید مبلغی را می پرداخت. برای دریافت اطلاعات بیشتر کلیک کردم و این بار شوکه شدم:

۱ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰۵ اسفند ۹۵ ، ۲۱:۱۱
الهام یوسفی

 strategyمقدمه: تفکر استراتژیک مفهومی آشنا در ادبیات مدیریتی است. تفکر استراتژیک یک تفکر ترکیبی و حدواسط است؛ به این معنا که به کارگیری این مهارت وابسته به یادگیری سایر روش‌های تفکر مانند تفکر منطقی، تفکر خلاق، ‌تفکر سیستمی، تفکر تصمیم گیر و .... است.

این نوشتار ترجمه گزیده­ ای از فصل اول و دوم کتاب Learning to Think Strategically نوشته جولیا اسلون[1] است. اسلون در این کتاب به بیان ارتباط میان تفکر استراتژیک و یادگیری پرداخته است. این کتاب افق­های جدیدی را به سوی توسعه استراتژی می‌­گشاید و آغازگری بر این مسئله است که استراتژیست­‌های موفق چگونه یاد می­ گیرند که استراتژیک بیندیشند. در این نوشتار برای آشنایی با جایگاه تفکر استراتژیک ابتدا چشم­ اندازی تاریخی از مفهوم استراتژی و تغییر و تحول این مفهوم در طول زمان ارائه می­ شود و سپس به علل و چگونگی شکل­ گیری تفکر استراتژیک در جهان معاصر اشاره می­ گردد.

بخش اول این یادداشت با عنوان "چشم اندازی تاریخی از استراتژی" ارائه گردید. اکنون بخش دوم آن را با عنوان "دیدگاه های رقیب درباره استراتژی" به منظر شما تقدیم می کنم.

دیدگاه­های رقیب درباره استراتژی

آیا سازمان­ها استراتژی­های خوب را از طریق تفکر عقلانی طراحی و انتخاب می­ کنند یا استراتژی­های خوب در عمل از طریق فرایندی از آزمایش و شهود[1] به ظهور می­رسند؟ برای پاسخ به این پرسش دو دیدگاه اساسی در این زمینه، یعنی دیدگاه استراتژی طرح­ریزی[2] و دیدگاه نوظهور[3] (در حال ظهور) را بررسی می­ کنیم.

استراتژی طرح­ریزی

دیدگاه استراتژی طرح­ریزی به وسیله دوره تفکر عقلانی تکنیکی که در قرن 19 متداول بود، تاثیر پذیرفته و تا امروز ادامه یافته است. این چشم انداز یکی از باورهای کلیدی مدرنیته را منعکس می­ کند: بازنمایی عینی؛ اندیشه­‌ای که هدف دانش را بازنمایی اشیاء همان­طور که واقعا هستند یا علل خطی و کارکردی امور می­ داند. استراتژی در این چارچوب، جدای از عمل سازمانی به شیوه سلسله مراتبی و خطی است.

۱ موافقین ۲ مخالفین ۰ ۰۵ مهر ۹۵ ، ۲۰:۲۱
الهام یوسفی

ریشه یابیپنجشنبه 11 شهریور ماه مهمان کرسی نقد و تحلیل فرهنگ مهران با موضوع "چه لباسی بپوشیم؟" بودم. بخشی از گفتگو که در سایت مهران منتشر شده است، از این قرار است:

دیدگاه جوان و نوجوان ما این است که حجاب در نقطه مقابل زیبایی قرار دارد

هفتمین کرسی نقد و تحلیل فرهنگ با موضوع "چه لباسی بپوشیم؟" روز پنج شنبه 11 شهریور ماه 1395 با حضور جمعی از خواهران فعال فرهنگی در محل پژوهشگاه مطالعات اسلامی اصفهان برگزار شد . در این کرسی نظرات مختلفی پیرامون مساله پوشش و لباس مناسب بانوان مطرح  شد.

به گزارش مهران، خانم یوسفی از کارشناسان و فعالان فرهنگی پیرامون موضوع تاملی در پوشش اسلامی بانوان با عنوان چه لباسی بپوشیم بیان داشت: در باره حجاب و نسبت آن با زیبایی کاری انجام ندادیم. دیدگاه جوان و نوجوان ما این است که حجاب زیبایی های او را می پوشاند و حجاب در نقطه مقابل زیبایی قرار دارد. بهتر است در تعاریف و تبلیغات به نسبت حجاب با زیبایی توجه کنیم.

۰ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۵ شهریور ۹۵ ، ۲۰:۲۲
الهام یوسفی

rhetoricمفهوم «خطابه» یا «قدرت نطق و بیان» به معنای سخنرانی عمومی تاثیرگذار یا هنر استفاده از زبان به شیوه ای موثر برای ترغیب مخاطب به پذیرفتن چیزی است. شاید پیشینه مفهوم خطابه به هزاران سال پیش برمی‌گردد. پیش فرض بنیادین این مفهوم، این است که شیوه ارائه یک بحث یا استدلال در ترغیب و اقناع مردم به پذیرفتن یا نپذیرفتن چیزی بسیار تاثیرگذار است. شواهد زیادی از این ایده حمایت می کنند؛ برای نمونه اینکه یک سیاستمدار موفق مهارتهای ارتباطی ضعیفی داشته باشد، در عمل غیرقابل تصور است. اما آیا این مهارت فقط نوعی سبک و شیوه سخن گفتن است که درصدد حمایت از محتوای سخنان و قبولاندن آنها به مخاطب است؟

غالباً درباره سیاستمداران این چنین گفته می شود که معمولاً سخنان بی معنا بر زبان می آورند، اما آنچه را می گویند با چنان قاطعیت و اعتقاد راسخی می گویند که ما گرایش به باور کردن این سخنان پیدا می کنیم، دست کم در مواقعی که آنها در موضع مخالف ما هستند(بدیهی است در مواقعی که موضع ما و سخنران یکی است، در باور به آن موضوع مصمم تر و راسخ تر می‌شویم). از سوی دیگر اگر نتوانید خرد و دانش را به مخاطبان، هم قطاران یا نسل بعدی خود به طور موثری منتقل کنید، از ارزش آنها کاسته می شود.

از نظر ارسطو خطابه شامل ارتباط متقابل میان سه عنصر منطق(Logos/Logic)، اعتبار یا درستی سخن(Ethos/Credibiliry) و همدلی و ارتباط(Pathos/Empathy) با مخاطب است. بنابراین می توان گفت ترکیبی از استدلال روشن، داوری درست و مهارتهای ارائه و ارتباط موثر است که قدرت بیان یا خطابه واقعی را تعریف می کند. یک خطیب واقعی کسی است که همواره آگاه و مطلع است و هرگز متعصب، ناآگاه و بی اطلاع سخن نمی گوید.

۱ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۱۲ تیر ۹۵ ، ۱۵:۴۵
الهام یوسفی

strategic thinkingمقدمه: تفکر استراتژیک مفهومی آشنا در ادبیات مدیریتی است. تفکر استراتژیک یک تفکر ترکیبی و حدواسط است؛ به این معنا که به کارگیری این مهارت وابسته به یادگیری سایر روش‌های تفکر مانند تفکر منطقی، تفکر خلاق، ‌تفکر سیستمی، تفکر تصمیم گیر و .... است.

این نوشتار ترجمه گزیده­ ای از فصل اول و دوم کتاب Learning to Think Strategically نوشته جولیا اسلون[1] است. اسلون در این کتاب به بیان ارتباط میان تفکر استراتژیک و یادگیری پرداخته است. این کتاب افق­های جدیدی را به سوی توسعه استراتژی می‌­گشاید و آغازگری بر این مسئله است که استراتژیست­‌های موفق چگونه یاد می­ گیرند که استراتژیک بیندیشند. در این نوشتار برای آشنایی با جایگاه تفکر استراتژیک ابتدا چشم­ اندازی تاریخی از مفهوم استراتژی و تغییر و تحول این مفهوم در طول زمان ارائه می­ شود و سپس به علل و چگونگی شکل­ گیری تفکر استراتژیک در جهان معاصر اشاره می­ گردد.

این یادداشت در سه بخش ارائه می گردد. اینک بخش اول آن را به منظر شما تقدیم می کنم.

چشم ­اندازی تاریخی از استراتژی

با اینکه اصطلاح "استراتژی" به طور رایجی استفاده می­ شود، اما معنای آن بستگی به این دارد که به گذشته نگاه کنیم یا آینده. برای کسانی که به گذشته نگاه می­ کنند، استراتژی یک الگوی تکرار شده در یک مسیر برای موفقیت است و برای آنها که نظر به آینده دارند، یک چارچوب گسترده برای عمل است.

با وجود پیچیدگی این مفهوم می­ توان بر سر ویژگی­های مبنایی آن توافق کرد. همه تعریف­ها در این زمینه بر یک اراده معطوف به پیروزی، یک عنصر رقابتی، یک فرایند یا چارچوب برای پیروزی، یک افق زمانی وسیع، تعیین هدف عمده و گسترده، نیت و قصد هماهنگ و تصمیم ­گیری درباره اختصاص منابع دلالت دارند.

۰ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۰ خرداد ۹۵ ، ۲۲:۰۳
الهام یوسفی

ترویج خواندنرالی کتاب‌ها! این عبارت، عنوان یکی از ایده های سایت کتابک  برای ترویج کتاب‌خوانی است. کتابک به عنوان یک نهاد معتبر در ترویج کتاب‌خوانی و اطلاع رسانی فرهنگ و ادبیات کودکان فعالیت می کند. می گویم معتبر، چون از یک گروه کتابشناسی و گروه مشاوره برای انتخاب و معرفی کتاب‌ها برای گروه های سنی مختلف بهره می برد.

مدتها پیش که برای ارائه گزارشی در خصوص راه های ترویج مطالعه جستجو می کردم با این سایت آشنا شدم و از ایده های جالب آن بهره بردم. بخش‌های متنوع این سایت و محتوای پربار و جذاب آن انگیزه ای شد تا آن را به شما مخاطبان عزیز معرفی کنم و شما را در این تجربه شیرین سهیم گردانم.

کتابک شامل بخش‌های متنوعی است؛ برای نمونه بخشی با عنوان کارگاه‌های آموزشی دارد که شامل کارگاه‌های ترویج کتابخوانی و راهنمای اجرای این کارگاه‌ها، کارگاه محیط زیست، بازی، قصه‌گویی، میراث فرهنگی، هنر، پژوهش و شاهنامه‌خوانی است. همچنین کتاب‌های مناسب را می‌توانید بر اساس گروه‌های هدف جستجو و انتخاب کنید و با کتابخانه های کودک در سراسر جهان آشنا شوید. در بخش ترویج خواندن نیز مقاله‌ها، مصاحبه‌ها و تجربه‌های ایران و جهان ارائه شده‌اند.

در اینجا می‌خواهم به برخی از ایده‌های ترویج خواندن از سایت کتابک اشاره کنم با بیان این نکته که توضیح مربوط به هر ایده را به صورت مختصر و با ویرایشی اندک (نسبت به محتوای آن در سایت) آورده ام.

رالی کتاب‌ها!

 استفاده از کتاب‌ها برای حل چیستان موجب تشویق کودکان و نوجوانان به خواندن می شود و سواد رسانه ای آنها را نیز تقویت می کند. طرح "رالی کتاب‌ها" را کتابخانه مرکزی ایالت بایرن Bayern آلمان اجرا می‌کند. این طرح با شرکت کتابخانه‌های عمومی و با کمک مراکز آموزشی در این ایالت به اجرا در می آید.

۰ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۱ ارديبهشت ۹۵ ، ۱۶:۴۶
الهام یوسفی